Fathwa

യാത്രക്കാരന് നോമ്പ് ഒഴിക്കാവുന്ന ദൂരം ?

യാത്രക്കാരന് നോമ്പ് ഒഴിവാക്കാമെന്ന് ഖുര്‍ആന്‍ വ്യക്തമായി പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്: ‘നിങ്ങിലൊരാള്‍ രോഗിയാവുകയോ യാത്രയിലാവുകയോ ചെയ്താല്‍ മറ്റു ദിവസങ്ങളില്‍ എണ്ണം പൂര്‍ത്തീകരിക്കേണ്ടതാകുന്നു.’ എന്നാല്‍, ദൂരത്തെക്കുറിച്ച് ഭിന്നാഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. പക്ഷേ, ചോദ്യകര്‍ത്താവു സൂചിപ്പിച്ച ദൂരം -80 കിലോമീറ്ററില്‍ കൂടുതല്‍- യാത്ര ചെയ്യുന്നവന് നോമ്പൊഴിക്കാമെന്ന കാര്യത്തില്‍ ഭിന്നാഭിപ്രായമുണ്ടാവില്ലെന്നാണെന്റെ വിശ്വാസം

നമസ്‌കാരം ചുരുക്കി നമസ്‌കരിക്കുന്നതിനും നോമ്പ് ഒഴിക്കുന്നതിനും മിക്ക പണ്ഡിതരും നിശ്ചയിച്ചിട്ടുള്ള ദൂരം ഏതാണ്ട് 84 കിലോമീറ്ററാണ്. ഈ ദൂരനിര്‍ണയം ഏകദേശക്കണക്ക് മാത്രമാണ്. നബി(സ)യോ അനുചരന്മാരോ മീറ്ററും കിലോമീറ്ററും കണക്കുകൂട്ടി ദൂരം നിര്‍ണയിച്ചു തന്നിട്ടില്ല. ചില പണ്ഡിതന്‍മാരുടെ അഭിപ്രായത്തില്‍ ദൂരം ഒരുപാധിയേയല്ല. ഭാഷാപരമായും പ്രാദേശികമര്യാദയനുസരിച്ചും ‘യാത്ര’ എന്നു വിളിക്കാവുന്ന എല്ലാ യാത്രകളിലും നമസ്‌കാരം ചുരുക്കുകയും നോമ്പ് ഒഴിക്കുകയും ചെയ്യാം. ഖുര്‍ആനും സുന്നത്തും അങ്ങനെയാണത് നിശ്ചയിച്ചത്. ഒരിക്കല്‍ തിരുദൂതരോടൊപ്പം യാത്ര ചെയ്ത അനുചരന്‍മാര്‍ ഇപ്രകാരം പറയുകയുണ്ടായി: ‘ഞങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തില്‍ നോമ്പെടുത്തവരും നോമ്പൊഴിച്ചവരും ഉണ്ടായിരുന്നു. നോമ്പെടുത്തവര്‍ നോമ്പൊഴിച്ചവരെയോ മറിച്ചോ ആക്ഷേപിക്കുകയുണ്ടായില്ല.’ എന്നാല്‍, കടുത്ത വിഷമങ്ങള്‍ അനുഭവിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഒരു യാത്രക്കാരന്‍ നോമ്പെടുക്കുന്നത് കറാഹത്താണ്. ചിലപ്പോഴത് ‘ഹറാം’ വരെയാകാം. നോമ്പുനോറ്റു തളര്‍ച്ച ബാധിച്ച ഒരു യാത്രക്കാരന് തണല്‍ വിരിച്ചു കൊടുക്കുന്നതു കണ്ട തിരുമേനി തളര്‍ച്ചയുടെ കാരണമാരാഞ്ഞു. ‘അയാള്‍ നോമ്പുനോറ്റിരിക്കുന്നു’ എന്നു കൂട്ടുകാര്‍ മറുപടി നല്‍കി. അപ്പോള്‍ തിരുമേനി പറഞ്ഞു: ‘ യാത്രയില്‍ നോമ്പുനോല്‍ക്കുന്നത് പുണ്യമല്ല.’ യാത്രാക്ലേശം കഠിനമാകുന്ന സന്ദര്‍ഭത്തിലാണിത്. യാത്രാക്ലേശകരമല്ലെങ്കില്‍ നോമ്പെടുക്കാനും നോമ്പൊഴിക്കാനും യാത്രക്കാരന് സ്വാതന്ത്യമുണ്ട്. പക്ഷേ, ഏതാണ് കൂടുതല്‍ ശ്രേഷ്ഠം?
നോമ്പെടുക്കുന്നതാണ് ശ്രേഷ്ഠമെന്നും നോമ്പൊഴിക്കുന്നതാണ് ശ്രേഷ്ഠമെന്നും പറയുന്നവരുമുണ്ട്. ‘ രണ്ടില്‍ ലഘുവായത് ശ്രേഷ്ഠം’ എന്ന് ഉമറുബ്‌നു അബ്ദില്‍ അസീസി പറയുകയുണ്ടായി. മറ്റുള്ളവര്‍ നോമ്പെടുക്കാത്ത കാലത്ത് നോമ്പ് നോറ്റുവീട്ടുന്നതിനേക്കാള്‍ എല്ലാവരും നോമ്പുനോല്‍ക്കുന്ന കാലത്ത് അവരോടൊപ്പം അത് ചെയ്യുന്നതാണ് ചിലര്‍ക്ക് സൗകര്യം. അവര്‍ റമദാനില്‍ നോമ്പുനോറ്റുകൊള്ളട്ടെ. മറ്റു ചിലര്‍ക്ക് മറിച്ചായിരിക്കും അനുഭവം. അവര്‍ റമദാനിലെ യാത്രകളില്‍ നോമ്പൊഴിച്ച് മറ്റു ദിവസങ്ങളില്‍ നോറ്റുവീട്ടിക്കൊള്ളട്ടെ. നോമ്പു നോല്‍ക്കുന്നവന്ന് ഏതാണോ എളുപ്പം അതാണ് ശ്രേഷ്ഠം. ഒരു സംഭവം നോക്കുക:
ഹംസതുബ്‌നു ആമിറില്‍ അസ്്‌ലമിയില്‍നിന്ന് അബൂദാവൂദ് ഉദ്ധരിക്കുന്നു: ഹംസതുബ്‌നുആമിര്‍ തിരുദൂതരോട് പറഞ്ഞു: ‘തിരുദൂതരേ, ഒരു വാഹനം കൈവശമുള്ളയാളാണ് ഞാന്‍; അതിന്റെ പുറത്താണ് ഞാന്‍ യാത്ര ചെയ്യാറ്. ചിലപ്പോള്‍ ഈ മാസമെത്തിയാല്‍ എനിക്ക് ശക്തി അനുഭവപ്പെടും. ഞാനൊരു യുവാവാണ്. മറ്റു ദിവസങ്ങളിലേക്ക് നീട്ടിവെച്ച് കടം പേറുന്നതിനെക്കാള്‍ യാത്രയില്‍ നോമ്പു നോല്‍ക്കുന്നതാണ് എനിക്ക് എളുപ്പമായിത്തോന്നുന്നത്. ഞാന്‍ നോമ്പുനോല്‍ക്കട്ടെയോ തിരുദൂതരേ ? അതോ നോമ്പൊഴിക്കേണ്ടതുണ്ടോ ?’ തിരുദൂതര്‍ പറഞ്ഞു: ‘ താങ്കളുടെ ഇഷ്ടം പോലെ ചെയ്‌തോളൂ, ഹംസാ!’
ഇതേ സംഭവം ഉദ്ധരിക്കുന്ന നസാഈയില്‍ ഇപ്രകാരം കാണാം: ഹംസ പറഞ്ഞു: ‘യാത്രയില്‍ നോമ്പു നോല്‍ക്കാന്‍ എനിക്ക് ശക്തിയുണ്ട്. അങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതില്‍ തെറ്റുണ്ടോ ?’ തിരുദൂതര്‍ പറഞ്ഞു: ‘ അത് അല്ലാഹു നിനക്കു നല്കിയ ഒരിളവാണ്. സ്വീകരിച്ചാല്‍ നല്ലത്. വല്ലവരും നോമ്പുനോല്‍ക്കാനിഷ്ടപ്പെടുന്നുവെങ്കില്‍ കുറ്റമില്ല.’ ഇതാണ് യാത്രക്കാരനെക്കുറിച്ച അല്ലാഹുവിന്റെ നിയമം. യാത്രാക്ലേശം കഠിനമാകണമെന്നതോ ക്ലേശം തന്നെ ഉണ്ടാകണമെന്നതോ ഈ ഇളവ് സ്വീകരിക്കുന്നതിനുള്ള അനിവാര്യതയോ ഉപാധിപോലുമോ അല്ല. മറിച്ച്, യാത്ര സ്വയം തന്നെ നോമ്പ് ഒഴിക്കാന്‍ അനുവാദമുള്ളതാണ്. യാത്രക്ലേശത്തെ ഒരു മാനദണ്ഡമായി നിശ്ചയിച്ചിരുന്നുവെങ്കില്‍ ജനങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ വമ്പിച്ച ഭിന്നിപ്പ് ഉണ്ടാകുമായിരുന്നു. കരുത്തരായ ആളുകള്‍ ഏതു ക്ലേശവും സഹിക്കും. അയാള്‍ പറയും: ‘ഇതൊക്കെ ഒരു ക്ലേശമാണോ ?’ എന്നിട്ടയാള്‍ സ്വശരീരത്തെ ഞെരുക്കിയും പീഡിപ്പിച്ചും പല വിഷമങ്ങളും സഹിക്കും. എന്നാല്‍, അല്ലാഹു തന്റെ ദാസന്‍മാരെ പീഡിപ്പിക്കാനുദ്ദേശിക്കുന്നില്ല. അതേസമയം, ഇളവ് സ്വീകരിക്കണമെന്നുള്ളവന്‍ ഏറ്റവും ചെറിയ ക്ലേശംപോലും വലുതായി കാണുകയും ചെയ്യും.
അതിനാല്‍, നോമ്പൊഴിക്കാനുള്ള അനുമതിയെ അല്ലാഹു യാത്രാക്ലേശവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കാതെ യാത്രയുമായി മാത്രം ബന്ധിപ്പിച്ചു. ഒരാള്‍ യാത്രചെയ്യുന്നത് വിമാനത്തിലോ തീവണ്ടിയിലോ കാറിലോ ആയാല്‍പോലും അയാള്‍ക്ക് നോമ്പ് ഒഴിക്കാം. പ്രശ്‌നം അയാള്‍ക്കതു കടമായി ശേഷിക്കും എന്നുള്ളതാണ്. മറ്റു ദിവസങ്ങളില്‍ അത് നോറ്റു വിട്ടേണ്ടിവരും. നോമ്പിന്റെ ബാധ്യതയില്‍നിന്ന് അയാള്‍ എന്നന്നേക്കുമായി മോചിതനാവുന്നില്ല. തല്ക്കാലത്തേക്കു മാത്രമുള്ള ഒരു മോചനമാണത്. ഇക്കാരണത്താല്‍ യാത്ര വന്‍ക്ലേശങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കുന്നില്ലെങ്കില്‍ നോമ്പെടുക്കാനും നോമ്പൊഴിക്കാനും അയാള്‍ക്ക് സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ട്. യാത്രയെന്നാല്‍ ഒരു തരം ശിക്ഷയാണെന്ന് അനുഭവസ്ഥര്‍ക്കറിയാം. അത് വിമാനത്തിലാവട്ടെ, മൃഗങ്ങളുടെ പുറത്താവട്ടെ. വാസസ്ഥലത്തുനിന്നും സ്വകുടുംബത്തില്‍നിന്നുമുള്ള അകല്ച്ച മാത്രം മതി, ഒരു തരം അസ്വാഭാവികതയും അസാധാരണത്വവും അനുഭവപ്പെടാന്‍. ശാരീരിക ക്ലേശങ്ങളേക്കാളേറെ ഈ മാനസികാവസ്ഥയായിരിക്കണം, അല്ലാഹു നോമ്പൊഴിക്കുന്നതിനുള്ള അനുമതി നല്കാന്‍ കാരണം. നമുക്കറിയാവുന്നതും അറിയാന്‍ കഴിയാത്തതുമായ മറ്റു കാരണങ്ങളും ഉണ്ടാവാം. ഖുര്‍ആന്റെ വ്യക്തമായ ശാസനയില്‍ ഒതുങ്ങിനില്ക്കുന്നതും ‘അല്ലാഹു അനുവദിച്ച ഒരിളവ് പാഴാക്കാതിരിക്കുന്നതുമായിരിക്കും നമുക്ക് ഗുണകരം.’ അല്ലാഹു നിങ്ങള്‍ക്ക് എളുപ്പമാണുദ്ദേശിക്കുന്നത്: അവന്‍ നിങ്ങള്‍ക്ക് ഞെരുക്കം ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല.’